پوشاک از نیازهای اولیه و اساسی بشر محسوب میشود و بر اساس شرایط زمانی، سیاسی، اجتماعی، دینی، قومی و قبیله ای و عوامل متعدد دیگر همواره دستخوش تغییر قرار گرفته و در حال تحول است. بررسی تحول پوشاک نه تنها از نظر تاریخ و هنر قابل اهمیت است، بلکه از دید جامعه شناسی و فهم روانشناسی ملت ها نیز بسیار شایان دقت و توجه است.
پوشاک و سیر تحول آن در نظام اجتماعی ایران را می توان از جنبه های مختلفی بررسی کرد، از جمله:
1. توصیف شکل و ظاهر لباس ها در دوره های مختلف تاریخ و پیدایش یا بر افتادن سبکی خاص از پوشاک در میان اقوام و حکومت های گوناگون ایرانی.
2. تأثیر محیط در شکل دهی به ظاهر و جنس پوشاک، از قبیل محیط های کوهستانی یا جلگه ای، آب و هوای سرد و خشک یا گرم و مرطوب، که در جغرافیای ایران زیاد به چشم می خورند.
3. نقش طبقات اجماعی و به طبع مشاغل و وظایف وابسته به آن ها در شکل دهی به پوشاک، چنان که لباس جنگجویان، درباریان، روحانیان، و پیشه وران از شرایط خاص وضع طبقاتی آن ها تأثیر میگرفته است.
4. نقش مراسم سنتی و فرهنگی نظیر مناسک مذهبی، جشن ها و سوگواری ها در انتخاب نوع و شکل، و حتی رنگ پوشاک.
5. نقش داد و ستد های بین المللی خاصه در پی جنگ و ستیزها در اقتباس سبک های بیگانه پوشاک و یا صدور اسلوب بومی پوشاک به دیگران. در تاریخ پر کشمکش ایران، تأثیر این عامل کم نبوده است.
پیش از آنکه فرهنگ و تمدن آریایی در ایران زمین کنونی به دوران شکفتگی خود برسد، در هزاره سوم پیش از میلاد، در بخش جنوبی و جنوب غربی ایران که دامنه اش تا کرانه های دشت لوت و کویر مرکزی نیز میرسیده است، مردمی با فرهنگ و تمدن خاص زندگی میکردند که اینک آنان را "ایلامی" مینامند. از آماری که این مردم بر جای گذاشته اند، چنین بر می آید که به پیشرفت های بزرگی نائل آمده و شهری مانند "شوش" بنیاد نهاده اند که به علت کهنسالی، ماد شهرهای جهان به شمار می آید.
درباره جنس و چگونگی دوخت جامه این بانوان و جامه تندیسه های دیگری که از بزرگان و ملکه های ایلامی به دست آمده، عقاید گوناگون اظهار شده است. برخی با توجه به نقش و شیارهای پشم گونه ای که بر روی جامه ها دیده می شود آن ها را از جنس پوست و کسانی آن ها را از جنس دیگر ولی تقلید از پوست و گروهی آن را از برگ یا الیاف گیاهان می دانند.

بهترین و قابل استفاده ترین نمونه نقش جامه بانوان مادی، بر روی جعبه ای سیمین، که از گنجینه جیحون به دست آمده و در موزه بریتانیاست دیده می شود، و به طور کلی از این طرح ها و نقش ها پیداست که بانوان مادی جامه های بلند و چین دار با آستین های فراخ می پوشیده اند و زیورهای سیمین و زرین بر خود می بسته اند.

مادها و پارس ها چنان با هم قرابت و آمیختگی داشته اند که گاه تمایز بین آن ها مشکل می گردد. آنچه مسلم است لباس منسوب به مادها دوختی ساده تر داشته و از الگویی نسبتاً تنگ و چسبان پیروی می کرده. برعکس، لباس پارسیان، فراخ و گشاد، همراه با چین های فراوان بوده و ترکیبی مفصل تر داشته است.

منابع
1. پیمان متین، پوشاک ایرانیان
2. یحیی ذکاء، نگارِ زن